TRUYỆN THƠ NÔM LỤC VÂN TIÊN ĐÃ ĐƯỢC DỊCH SANG TIẾNG UCRAINA TỪ GẦN 40 NĂM TRƯỚC

     Từ hiệu ứng của Hội thảo khoa học Quốc tế “Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu trong thời đại ngày nay” và sự kiện lần đầu tiên công bố bản in tác phẩm Truyện thơ Nôm Lục Vân Tiên song ngữ Việt – Hàn, nhà ngôn ngữ học phương Đông Natalia Sokolovskaya (Nga) cho biết: Lục Vân Tiên đã được dịch sang tiếng Nga từ 39 năm trước. Vào đầu những năm 1970 dịch giả Maya Dmytrivna Kashel sinh năm 1930 ở Kiev năm 17 tuổi, sau khi tốt nghiệp phổ thông M. Kashel không thể đi học tiếp do bệnh tật. Năm 1954, bà tốt nghiệp khóa đào tạo 4 năm tiếng Anh. Chiến tranh Việt Nam bùng nổ bà bắt đầu học tiếng Việt và tìm hiểu văn học Việt Nam. M. Kashel là nhà văn Ukraina thời còn trong Liên bang Xô viết, dịch giả văn học Việt Nam, hội viên Hội Nhà văn Ukraina (1972), hội viên Hội Nhà văn Liên Xô (1973). M. Kashel sau khi dịch được một số tác phẩm văn học Việt Nam sang tiếng Ucraina nhưng vẫn chưa hài lòng vì không được dịch từ bản gốc tiếng Việt nên đã đến Viện Ngôn ngữ Phương Đông tại Đại học Moscow đề nghị được gợi ý những cuốn sách Việt Nam nào có thể được sử dụng để dịch thuật sang tiếng Việt một cách tốt nhất. M. Kashel viết trong thư: “Tôi muốn tự học tiếng Việt, để qua các nhà văn Việt Nam có thể kể cho nhân dân Liên Xô nghe về chiến công và cuộc đời của các dân tộc anh hùng”. Năm 1981, M. Kashel được trao Giải thưởng Văn học Maksym Rylsky cho các tác phẩm dịch từ các nhà văn Việt Nam. Lục Vân Tiên được tuyển chọn để dịch sang tiếng Ucraina trong bối cảnh đó và đến năm 1983, sau khi tỉnh Bến Tre tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia kỷ niệm 160 năm ngày sinh Nguyễn Đình Chiểu (6/1982) Nhà xuất bản Văn học nghệ thuật Dnipro ở thủ đô Kiev đã ấn hành cuốn Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu với sự kỳ công thực hiện của dịch giảM. Kashel. Bốn năm sau khi xuất bản Lục Vân Tiên tiếng Ukraina, dịch giảMaya Dmytrivna Kashel mất năm 1987 trong niềm tiếc thương vô hạn của người dân Ukraina. Đại sứ Việt Nam tại Ukraina Nguyễn Hồng Thạch trong cuộc trao đổi với chúng tôi gần đây dã bày tỏ sự trăn trở về 1 hình thức truy tặng, vinh danh xứng đáng của hậu thế đối với nữ dịch giả Maya Dmytrivna Kashel…  

Ảnh: Bìa sách Lục Vân Tiên tiếng Ucraina xuất bản lần đầu tiên

Nguồn ảnh: Đại sứ quán Việt Nam tại Ukraina cung cấp.

Được biết đã có 11 cuốn sách từ Việt Nam đã được M. Kashel dịch và phần lớn số tiền thu được từ việc dịch thuật này đều được chuyển vào quỹ giúp đỡ người dân Việt Nam. Nữ dịch giả cho biết cảm tưởng sau quá trình dịch các tác phẩm văn học Việt Nam: “… Khi cầm một tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tôi cố gắng xem hết màu sắc của nó, nắm bắt được hết âm điệu của nó để khi thể hiện bằng tiếng mẹ đẻ của tôi, tác phẩn đó gây ấn tượng không kém gì ở Việt Nam. Và thậm chí nhiều hơn nữa, bởi vì nó tiết lộ điều chưa biết cho người đọc Ukraina”. 

            Sau gần 40 năm Lục Vân Tiên được dịch sang tiếng Ukraina, nhân dịp UNESCO vinh danh Nguyễn Đình Chiểu ở tầm thế giới, từ đầu năm 2022, Đại sứ quán Việt Nam tại Ukraina Nguyễn Hồng Thạch đã có những hoạt động tích cực ủng hộ các hoạt động rẩ có ý nghĩa theo dự đinh Tổ chức Sáng kiến Ucraina như: tái bản Lục Vân Tiên tiếng Ukraina (cả bảng song ngữ Việt Nam- Ukraina) của dịch giả M. Kashel; tổ chức nói chuyện chuyên đề về Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu với tác phẩm Lục Vân Tiên và gắn biển “Nguyễn Đình Chiểu” ở 2 trưởng Đại học thuộc tỉnh Khemelnytskyi và Sievierodonetsk của Ukraina. Đặc biệt đúng dịp Bến Tre, Việt Nam cùng UNESCO tổ chức các hoạt động kỷ niệm 200 năm ngày sinh danh nhân Nguyễn Đình Chiểu, sách Lục Vân Tiên tiếng Ukraina đã được tái bản, như vậy cho đến nay Lục Vân Tiên đã được dịch ra 5 thứ tiếng nước ngoài là: Pháp, Ukraina, Nhật, Anh và Hàn Quốc.

Đại sứ Việt Nam tại Ukraina Nguyễn Hồng Thạch (bên phải, ảnh trái) nhận sách Lục Vân Tiên tiếng Ucraina từ ông Iuri Kosenko Giám đốc Tổ chức Sáng kiến Ukraina và bìa sách Lục Vân Tiên tiếng Ukraina tái bản (ảnh phải) – Nguồn ảnh: Đại sứ quán Việt Nam tại Ukraina cung cấp.

Ngày 7/7/2022, Đại sứ Việt Nam tại Ucraina Nguyễn Hồng Thạch vui mừng thông báo “…Trong chiến tranh mà bạn vẫn in được 200 cuốn sách Lục Vân Tiên (100 cuốn 2 thứ tiếng và 100 cuốn chỉ bằng tiếng Ukraina) ở tỉnh Chernigiv phía Bắc Kiev, thành phố Chernigiv bị tàn phá hết, nhưng thị trấn nơi có xưởng in thì may mắn không bị hề hấn. Trong bối cảnh đấy mà bạn vẫn in sách để quảng bá văn hóa Việt Nam thì không biết lấy gì để cảm ơn bạn!”.            Trao đổi với chúng tôi ngày 12/7 Đại sứ Nguyễn Hồng Thạch cho biết, công trình văn hóa quốc tế sách Lục Vân Tiên tiếng Ukraina do ông Iuri Kosenko Giám đốc Tổ chức Sáng kiến Ucraina chủ công thực hiện và Đại sứ đã kết nối với Bến Tre để lần tái bản sách Lục Vân Tiên tiếng Ukraina sau này sẽ có sự hợp tác bổ sung, câp nhật tư liệu về Nguyễn Đình Chiểu và Lục Vân Tiên từ bản gốc tiếng Việt như sách Truyện thơ Nôm Lục Vân Tiên tác giả Nguyễn Đình Chiểu song ngữ Việt – Hàn mà Bến Tre vừa thực hiện. Đại sứ cũng cho biết đang sẵn sàng hỗ trợ kết nối Bến Tre với một trong 2 tỉnh Khemelnytskyi và Sievierodonetsk của Ucraina khi điều kiện cho phép để tăng cường tình đoàn kết và hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế – văn hóa – giáo dục dựa trên nền tảng từ tình cảm của người dân Ucraina đối với Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Đình Chiểu.

 Nhân dịp này Đại sứ cũng thông tin về buổi nói chuyện chuyên đề về Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu diễn ra lúc 18h (giờ Việt Nam) ngày 18/7/2022 tại Kiev theo lời mời của Đại sứ Nguyễn Hồng Thạch, chúng tôi xin chuyển link sự kiện đến quý thầy cô, anh chị và các bạn tham dự, nếu thầy cô, anh chị và các bạn quan tâm thu xếp được thời gian tham dự xin xác nhận thông tin qua email: sangtaotre2010@gmail.com hoặc điện thoai/zalo Mr.Luân: 0988739732 trước 11g sáng 18/7.

Link buổi nói chuyện chuyên đề về Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu https://us04web.zoom.us/j/3221087202?pwd=eXQ1UVFoR0dxMDFhdllsS3FVZGsxUT09

Meeting ID: 322 108 7202

Passcode: x0udsv

(Khắc Kỳ)