Sinh viên Văn hóa – hành trình trải nghiệm ý nghĩa tại Nhà Lớn Long Sơn
Hình 01: Chuyến đi thực tế của nhóm Cộng Đồng – sinh viên Trường Đại học Văn hóa TP.HCM đến di tích hơn trăm năm tuổi ở Vũng Tàu
Nguồn: Nguyễn Đan Trinh
Ngày 12/10/2025
Giữa nhịp sống hiện đại, chuyến đi thực tế của nhóm sinh viên Khoa Quản Lý Văn Hóa, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM đến di tích Nhà Lớn Long Sơn đã mang đến một hành trình ý nghĩa, giúp các bạn trẻ được chạm tay vào giá trị văn hóa, tín ngưỡng và tinh thần gìn giữ di sản dân tộc.
Sáng sớm, khi chiếc xe chở đoàn rời TP.HCM hướng về xã Long Sơn (TP. Vũng Tàu cũ nay thuộc TP. Hồ Chí Minh), không khí trên xe rộn ràng tiếng nói cười xen lẫn háo hức. Với nhiều sinh viên, đây là lần đầu tiên họ được tận mắt chứng kiến “Nhà Lớn” – một di tích văn hóa nổi tiếng, nơi gắn liền với tên tuổi ông Trần (Lê Văn Mưu), người khai sáng đạo Ông Trần và xây dựng nên quần thể kiến trúc độc đáo có tuổi đời hơn 100 năm.
Khi bước chân vào khuôn viên Nhà Lớn, đoàn sinh viên ấn tượng bởi không gian cổ kính, giản dị nhưng thấm đượm triết lý sống hiền hòa, hướng thiện. Từ những mái ngói đỏ, cột gỗ lim đến câu đối, hoành phi đều toát lên tinh thần “nhân – lễ – nghĩa – tín” của người Nam Bộ xưa.
Hình 02: Nhà Lớn Long Sơn cổ kính với mái ngói đỏ khi nhìn từ trên cao
Nguồn: Phạm Thị Mỹ Quyên
Ngày 12/10/2025
Bạn Nguyễn Đan Trinh, nhóm trưởng nhóm Cộng Đồng, chia sẻ: “Chuyến đi giúp chúng em hiểu rõ hơn giá trị văn hóa, mọi nếp sinh hoạt, nghi thức thờ cúng đều chứa đựng tinh thần đoàn kết, tôn trọng truyền thống và đề cao đạo lý làm người”.
Không chỉ tìm hiểu về lịch sử hình thành Nhà Lớn, nhóm sinh viên còn được lắng nghe câu chuyện về cộng đồng dân cư địa phương – những người đã gắn bó và cùng gìn giữ di tích qua nhiều thế hệ. Họ cũng trải nghiệm các hoạt động như tìm hiểu về “nghi thức cất xác”. Trong tâm thức người dân Long Sơn, những người theo đạo ông Trần vẫn giữ một phong tục lạ kỳ: “Sống đồng tịch đồng sàng, thác đồng quan đồng quách”: Dùng chung quan tài khi chết. Đằng sau tục lệ này là cả một câu chuyện dài và những bài học nhân sinh mà người đã tạo nên Nhà Lớn Long Sơn trao gửi cho thế hệ sau. Nhà Lớn sẽ trích quỹ mua mang tặng nhà có đám 6 bó lá, 2 tấm đệm, 4.5m vải trắng, 4.5m vải đỏ cùng 1 bao gạo và một số nhu yếu phẩm khác để lo tang sự. Tục lệ ở đây thật lạ lùng so với nhiều nơi khác, người đã mất đều dùng chung một quan tài, hay còn gọi là “lồng liệt”. “Lồng liệt” này có nắp làm từ cây lồ ô, thân đan bằng tre tạo thành cái lồng (cái hòm), bên dưới đáy là một miếng gỗ phẳng. Khắp lồng được quét sơn đỏ, phía hai đầu vẽ hình bông sen vàng. Nói một cách dễ hiểu, chiếc “lồng liệt” để đặt và che xác chết lại. Ngay cạnh nhà để quan tài, là những bó lá dừa nước được buộc gọn gàng cùng những tấm cói được xếp lớp chuẩn bị sẵn khi có người mất. Theo lời một dì ở Nhà Lớn cho biết, người mất được quấn trong 3 lớp vải. Lớp đầu tiên là 4.5m vải trắng, đến một đôi chiếu rồi đến 4.5m vải đỏ. Bọc bên ngoài là 5 ruột vải trắng dùng làm “võng thân”, tức là cách dùng để đưa thi hài xuống huyệt. Sau đó, người mất mới được đặt vào chiếc áo quan đỏ. Sau khi huyệt được đào, dưới đáy được đặt sẵn hai cái đệm, một đôi chiếu, người dân sẽ đặt các tấm lá dừa đã được bện sẵn xếp vào huyệt. Những tấm lá dừa này xưa kia dùng để lợp mái nhà, giờ đây người ta cũng xếp mỗi bên huyệt 3 tấm, khum lại mô phỏng hình nóc nhà 2 mái. Dù còn sống hay đã mất, người dân Long Sơn vẫn có ý niệm không muốn người thân đã xuống hoàng tuyền cô đơn, hoang lạnh, “không chốn dung thân”.
Hình 03: Các vật dụng trong nghi thức cất xác
Nguồn: Nguyễn Đức Phong
Ngày 12/10/2025
Chuyến đi là phần thực hành trong học phần Phát Triển Đời Sống Văn Hóa Cộng Đồng, giúp sinh viên học cách nhìn nhận di sản không chỉ như một địa điểm du lịch, mà là một “thiết chế văn hóa sống”, gắn bó với đời sống của người dân. Các sinh viên không chỉ học kiến thức trên sách vở, mà còn được quan sát, đối thoại và cảm nhận di sản bằng trái tim.
Những nghi thức, tập tục và nếp sống giản dị được truyền từ đời này sang đời khác đã giúp sinh viên hiểu rõ hơn về khái niệm “văn hóa cộng đồng” – nơi mỗi cá nhân đều có vai trò gìn giữ, kế thừa và phát triển bản sắc dân tộc. Từ những lời kể của người dân địa phương, đến không gian sinh hoạt chung, tất cả đều toát lên một tinh thần đoàn kết, kính trọng tổ tiên và lòng nhân ái giữa con người với con người.
Chuyến đi không chỉ là một bài học thực tế, mà còn là dịp để mỗi sinh viên tự nhìn lại bản thân – về thái độ học tập, về ý thức bảo tồn văn hóa và trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp nối truyền thống. Qua đó, chúng tôi nhận ra rằng, việc phát triển đời sống văn hóa cộng đồng không chỉ nằm ở những chương trình, chính sách, mà bắt đầu từ chính sự thấu hiểu và đồng hành của con người với di sản.
Hình 04: Các sinh viên lớp 18.1 cùng 2 giảng viên học phần
Nguồn: Phạm Thị Mỹ Quyên
Ngày 11/10/2025
Trước khi kết thúc chuyến đi, cả nhóm cùng nhau dâng hương tưởng niệm Ông Trần và chụp ảnh lưu niệm dưới tán cây bồ đề cổ thụ – biểu tượng cho sức sống bền bỉ của vùng đất Long Sơn. Khoảnh khắc ấy, như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo tồn và lan tỏa những giá trị văn hóa dân tộc.
Hình 05: Cả lớp cùng nhau thắp hương để thể hiện lòng thành kính và cầu mong những điều tốt đẹp.
Nguồn: Phạm Thị Mỹ Quyên
Ngày 12/10/2025
Và cuối cùng nhóm Cộng Đồng chúng em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Phạm Văn Luân – giảng viên hướng dẫn của học phần Phát Triển Đời Sống Văn Hóa Cộng Đồng đã tận tình hướng dẫn và mang đến cho chúng em những kiến thức sâu sắc về đời sống văn hóa cộng đồng. Đồng thời, thầy cũng tạo cơ hội cho sinh viên chúng em được đi tới tận nơi để học hỏi và khám phá đời sống sinh hoạt cũng như là các phong tục tại di tích lịch sử Nhà Lớn Long Sơn. Chuyến đi thực tế không chỉ là một buổi học ngoài lớp, mà còn là hành trình giúp chúng em trưởng thành hơn trong cách nhìn nhận và trân trọng giá trị của văn hóa dân tộc. Từ những bài học giản dị tại Nhà Lớn Long Sơn, chúng em đã nhận ra rằng di sản không chỉ là ký ức của quá khứ, mà còn là hơi thở của hiện tại – nơi mỗi người đều có thể góp phần giữ gìn và lan tỏa. Những trải nghiệm ấy sẽ trở thành hành trang quý giá để chúng em tiếp tục trên con đường học tập và làm việc trong lĩnh vực văn hóa sau này. Hơn hết, đó là động lực để mỗi sinh viên luôn nuôi dưỡng trong tim mình tình yêu đối với văn hóa dân tộc, với cộng đồng và với con người Việt Nam.
Hình 06: Sinh viên lớp 18.1 chụp hình lưu niệm tại cổng Nhà Lớn Long Sơn
Nguồn: Phạm Thị Mỹ Quyên
Ngày 12/10/2025
Lê Nguyễn Tường Vy
Nhóm Cộng Đồng
