HÀNH TRÌNH SINH VIÊN KHOA QUẢN LÝ VĂN HÓA, NGHỆ THUẬT, TRƯỜNG ĐH VĂN HÓA TP. HỒ CHÍ MINH TRÊN SÔNG SÀI GÒN VÀ DÒNG KÝ ỨC VĂN HÓA – DU LỊCH VEN VÙNG SÔNG NƯỚC BÌNH MỸ

Vào lúc 8 giờ sáng ngày 9/10/2025 vừa qua, nhóm sinh viên (gồm 5 thành viên) Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh dưới sự dẫn dắt và hướng dẫn chuyên môn củaTS. Phạm Văn Luân đã có chuyến đi thực tế tại xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi (cũ) và khu vực lân cận Gò Vấp (cũ), nhằm khảo sát và nhận diện các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của địa phương. Thông qua hành trình này, nhóm đã tiếp cận ba điểm di sản tiêu biểu: Phù Châu Miếu (Miếu Nổi – Gò Vấp (cũ)), Đình Cây Dương và Chùa Hoa Sen – ba không gian văn hóa phản ánh mối liên hệ mật thiết tín ngưỡng dân gian, kiến trúc cổ truyền và đời sống tâm linh cộng đồng của cư dân vùng ven Sài Gòn – Gia Định xưa. Đồng thời có cơ hội gặp gỡ đoàn sinh viên Đan Mạch tại UBND xã Bình Mỹ và cùng nhau đi khải sát Đình Bình Mỹ….

Nhóm sinh viên cùng TS Phạm Văn Luân Bắt đầu chuyến hành trình tại bến Tân cảng

Đến với địa điểm đầu tiên Phù Châu Miếu, thường gọi là Miếu Nổi, tọa lạc giữa sông Vàm Thuật một nhánh sông của sông Sài Gòn, thuộc 97 Đ. Trần Bá Giao, Phường 5, Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh hiện nay thuộc Phường An Nhơn. Miếu Nổi là một trong những di tích tín ngưỡng dân gian đặc sắc nhất Nam Bộ. Miếu được xây dựng vào thế kỷ 18 cách nay hơn ba thế kỷ, đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố vào năm 2010. Tại đây thờ Bà Ngũ Hành, Quan Âm, Long Vương và các vị thần sông nước, thể hiện tín ngưỡng cầu an, cầu phúc và lòng biết ơn với thiên nhiên. Tổng thể di tích gồm ba tòa nhà chính được nối liền bởi 2 sân. Công trình nổi bật với hệ mái ngói âm dương phủ men xanh ngọc, biểu trưng cho sự giao hòa giữa trời và đất trong quan niệm Á Đông. Các tầng mái xếp chồng đăng đối, trang trí bằng hình rồng chầu hạt ngọc, rồng chầu tháp Cửu phẩm, rồng chầu cuốn thư, thể hiện nghệ thuật tạo hình tinh xảo và tư tưởng tôn vinh quyền lực thiêng liêng. Bốn đầu đao cong vút được đắp nổi hình Long, Ly, Quy, Phụng – tứ linh tượng trưng cho vũ trụ quan và triết lý âm dương – cùng các họa tiết hoa cúc, lá nho, sóng nước phản ánh tinh thần mỹ thuật dân gian Nam Bộ.

Từ cổng vào các công trình của miếu được đắp tinh tế và độc đáo nhiều tượng rồng uy nghiêm tại Phù Châu Miếu

Rời Miếu Nổi, đến với địa điểm thứ hai Đình Thần Cây Dương tại xã Bình Mỹ, Củ Chi (cũ), là điểm tập trung của các tôn giáo giáo – tín ngưỡng. Ngôi đình tọa lạc tại 160 Đường Hà Duy Phiên, Tố 9 ấp 5 xã Bình Mỹ, Huyện Củ Chi (cũ), TP. Hồ Chí Minh. Đình là thiết chế văn hóa – tín ngưỡng truyền thống của cư dân địa phương. Không gian thờ tự trong đình hiện lên với sắc đỏ son và vàng cổ chủ đạo – hai gam màu biểu trưng cho sự linh thiêng, quyền uy và lòng thành kính. Từng chi tiết chạm khắc rồng phượng, hoành phi câu đối và bàn thờ đá đỏ đều mang đậm dấu ấn mỹ thuật dân gian, thể hiện bàn tay khéo léo cùng tâm thức tôn thờ thần linh của người Việt xưa. Ngôi đình mang đậm phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam, thể hiện rõ qua bố cục đối xứng, trang nghiêm và nghệ thuật chạm khắc tinh xảo. Các chi tiết như rồng chầu mặt nguyệt, hoành phi câu đối, bàn thờ chạm nổi đầu rồng đều phản ánh trình độ thủ công tinh tế của nghệ nhân xưa, đồng thời mang ý nghĩa phong thủy, cầu quốc thái dân an. Sự hài hòa giữa màu sắc, hình khối và biểu tượng tâm linh khiến đình không chỉ là nơi thờ tự mà còn là một di sản kiến trúc – nghệ thuật quý giá, lưu giữ tinh thần văn hóa Việt trong không gian thiêng liêng và cổ kính.

Nhóm sinh viên khảo sát tại Đình Thần Cây Dương, xã Bình Mỹ

Đến với địa điểm kế tiếp trong hành trình là Chùa Hoa Sen, tọa lạc tại 358/2 Ấp 4B, xã Bình Mỹ, Củ Chi (cũ), TP. Hồ Chí Minh gần sông Sài Gòn, nổi bật giữa khung cảnh thanh tịnh, yên bình. Chùa Hoa Sen do Thượng tọa Thích Nguyên Sự – TS Phật học du học 7 năm tại Ấn Độ trụ trì, là người kế thừa và gìn giữ giá trị kiến trúc cũng như đời sống tâm linh của ngôi chùa. Công trình được xây dựng theo bố cục kiến trúc Phật giáo truyền thống Việt Nam. Từ cổng tam quan dẫn vào là sân chùa rộng, bao quanh bởi sông hồ, cây xanh và các tượng Phật ngoài trời. Trung tâm là chánh điện – nơi thờ Phật Thích Ca Mâu Ni cùng các vị Bồ Tát, được bài trí cân đối. Phía sau là nhà Tổ và tháp Phật, bên cạnh có tăng xá, trai đường, nhà giảng phục vụ sinh hoạt tu học. Toàn bộ không gian thể hiện sự hòa hợp giữa kiến trúc, thiên nhiên và tín ngưỡng, góp phần khẳng định chùa Hoa Sen là một di sản văn hóa – tâm linh tiêu biểu của vùng đất Củ Chi.

Nhóm sinh viên khảo sát tại Chùa Hoa Sen, xã Bình Mỹ

Điểm dừng cuối cùng trong chuyến đi tại UBND xã Bình Mỹ. Tại đây vinh dự tiếp đón đoàn sinh viên Đan Mạch gồm năm thành viên: Josefine, Maja, Sofie, Nana và Andrea. Cả năm đều đang theo học chương trình Cử nhân Kỹ thuật Xây dựng, chuyên ngành Thiết kế Bền vững tại Trường Đại học RMIT – cơ sở Nam Sài Gòn. Trong buổi trao đổi, các bạn sinh viên Đan Mạch cho biết họ đến xã Bình Mỹ khảo sát thực địa, qua đó lựa chọn một địa điểm cụ thể để thực hiện hiện việc nâng cấp và cải thiện cơ sở hạ tầng địa phương. Các bạn chia sẻ thêm rằng mục tiêu chung của nhóm là thúc đẩy tính bền vững, song khi dự án tiến triển, nhóm sinh viên Đan Mạch sẽ xác định một hướng nghiên cứu trọng tâm hơn, dựa trên ba trụ cột chính của phát triển bền vững: môi trường, xã hội và kinh tế.

Nhóm sinh viên Trường ĐH Văn hóa TP. Hồ Chi Minh gặp gỡ, trao đổi với nhóm sinh viên Đan Mạch tại UBND xã Bình Mỹ

Chuyến đi thực tế, thực hiện bằng đường sông đã giúp sinh viên có trải nghiệm trải nghiệm chân thực và sâu sắc về di sản văn hóa vùng sông nước Nam Bộ. Qua quá trình quan sát, ghi nhận và phân tích, sinh viên không chỉ hiểu rõ hơn về lý thuyết văn hóa trong bối cảnh thực địa, mà còn nhận thức được giá trị của việc bảo tồn và phát huy di sản địa phương trong dòng chảy hiện đại hóa.

Chúng em xin bày tỏ lòng tri ân sâu sác đến TS. Phạm Văn Luân, TS.KTS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch xã Bình Mỹ, anh Nguyễn Trần Hữu Thắng CEO Wetroline, TS. Thích Nguyên Sự, trụ trì chùa Hoa Sen và quý cô bác, anh chị, bà con nhân dân xã Bình Mỹ đã đón và hướng dẫn giúp chúng em có 1 chuyến đi đầy ắp kỷ niệm gợi mở về những ký ức đẹp của 1 dòng sông được ví như Rồng Xanh – sông Sài Gòn mà Bình Mỹ như 1 Hòn Ngọc!

Nguyễn Tấn Thành- Ảnh nhóm SV

Ảnh bên lề chuyến đi…

Chủ tịch UBND xã Bình Mỹ (thứ 3 từ phải) đón và làm việc với 2 nhóm SV

Khảo sát cây Di sản đình cây Dương

Chùa Hoa Sen

Các bạn SV Đan Mạch trong buổi ăn trưa ở Bình Mỹ

Đình Cây Dương