GIỮ LỬA TIẾNG VIỆT NƠI XỨ NGƯỜI – SUY NGẪM TỪ MỘT HỘI THẢO ĐÁNG NHỚ
(Cảm nhận sau Hội thảo quốc tế: “Tầm quan trọng của việc giảng dạy, gìn giữ tiếng Việt và văn hóa Việt cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài”)
Giữa những vòng quay bộn bề của cuộc sống, có những khoảnh khắc như chạm vào một vùng lặng trong tâm hồn. Với tôi, một trong những khoảnh khắc ấy đến từ một buổi hội thảo – không phải vì quy mô hay sự long trọng, mà bởi ngọn lửa âm ỉ được thắp lên trong tim: – ngọn lửa mang tên tiếng Việt và văn hóa Việt.
Hội thảo quốc tế “Tầm quan trọng của việc giảng dạy, gìn giữ tiếng Việt và văn hóa Việt cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài” diễn ra ngày 31/5/2025 tại Fukuoka mà em có may mắn được dự từ đầu cầu trường ĐH Văn hóa Tp. Hồ Chí Minh đã mở ra một không gian kết nối đặc biệt – nơi những người con đất Việt, dù đang sống xa quê hay vẫn gắn bó với quê nhà, cùng ngồi lại để sẻ chia, để lắng nghe và để tự vấn chính mình về trách nhiệm giữ gìn tiếng mẹ đẻ.
Em lặng người khi nghe một diễn giả – một người Việt sống tại Nhật – kể về hành trình dạy tiếng Việt cho thế hệ trẻ nơi đất khách. Những tưởng đó là việc đơn thuần, nhưng hóa ra lại là một hành trình gian nan. Sự khác biệt ngôn ngữ, môi trường sống, và cả tâm lý “ngại ngùng” khi nói tiếng mẹ… tất cả như những bức tường vô hình ngăn cách các em với gốc gác của mình.
Không ít lần, các thầy cô kể rằng có những em nhỏ gốc Việt nhưng không thể nói tròn một câu tiếng Việt, hay thậm chí cảm thấy xấu hổ khi phải sử dụng tiếng mẹ trước bạn bè người bản xứ. Điều ấy khiến tôi chạnh lòng. Bởi lẽ tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp, mà là một phần hồn – là nơi neo đậu những giá trị, những kỷ niệm, những câu ca dao mẹ hát, những lời ru êm dịu đầu đời…
Ngôn ngữ, tự bản thân nó không bao giờ vô hồn. Nó sống động nhờ ký ức, nhờ cảm xúc, nhờ những gì được truyền lại qua từng thế hệ. Và nếu không gìn giữ, nếu không được thắp lửa từ những người đi trước, thì tiếng mẹ rồi sẽ lặng lẽ trôi xa như dòng nước xuôi về biển cả.
Thật may, trong bóng tối ấy vẫn le lói những ánh sáng hy vọng. Tôi xúc động khi nghe thầy – TS. Phạm Văn Luân chia sẻ về việc đưa các tác phẩm văn học như Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga vào chương trình giảng dạy tiếng Việt cho học sinh gốc Việt tại nước ngoài. Đó không chỉ là cách giúp các em làm quen với ngôn ngữ qua những câu chuyện giàu cảm xúc, mà còn là một phương thức gieo mầm tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc trong từng câu chữ.
Hình ảnh chàng Vân Tiên nghĩa khí, nàng Nguyệt Nga thủy chung… từ những trang sách xưa như sống dậy, đi vào tâm hồn các em nhỏ xa xứ. Tiếng Việt, nhờ thế, không còn là những con chữ khô khan, mà trở thành dòng chảy cảm xúc nuôi dưỡng tâm hồn – giúp các em hiểu rằng, nói tiếng Việt không khiến mình “khác biệt” hay “lạc lõng”, mà là điều đáng quý, đáng tự hào.
Sau buổi hội thảo, tôi mang về trong tim mình một nỗi niềm – vừa là lo lắng, vừa là hy vọng. Lo cho một thế hệ người Việt trẻ ở nước ngoài có thể sẽ lớn lên bị lạc mất tiếng nói của tổ tiên. Nhưng cũng hy vọng, bởi vẫn còn đó những người âm thầm gieo mầm, những trái tim kiên trì giữ gìn ngọn lửa tiếng Việt giữa muôn trùng xa xôi.
Giữ tiếng Việt – không chỉ là giữ lại một ngôn ngữ, mà là giữ cho chúng ta một phần gốc rễ, một phần hồn dân tộc. Và trong hành trình ấy, mỗi người Việt – dù ở đâu – đều có thể là một người gìn giữ, một người thắp lửa.
Đỗ Thủy, ảnh: TL
